توکن کاربردی یا سودمند (Utility token) چیست؟
توکن کاربردی (Utility token) چیست؟
کریپتوکارنسی یا ارز دیجیتال اصطلاحی است که تمام داراییهای دیجیتال را دربر میگیرد، اما در حقیقت چندین نوع ارز دیجیتال در دنیای کریپتوکارنسی وجود دارد. اغلب آنها به دو دسته اصلی کوین و توکن تعلق دارند و با هم متفاوت هستند. کوینها یا ارزها یک وظیفه اصلی دارند و آن انتقال ارزش پولی است، از این دسته میتوان به بیت کوین (BTC) و لایت کوین (LTC) به عنوان نمونه اشاره کرد.
در مقابل آن توکنها قرار دارند که نوع متفاوتی از رمزارزها هستند. رایجترین توکنها با نام توکنهای کاربردی (utility tokens) و توکنهای امنیتی (Security tokens) شناخته میشوند. ما در این مقاله قصد داریم تا به معرفی دسته اول یعنی توکن کاربردی بپردازیم. این دسته از توکنها که گاهی با نام توکن سودمند نیز معرفی میشوند، نوعی از رمزارزها هستند که برای ارائه یک مورد خاص در یک پروتکل طراحی شده اند. این توکنها کاربران را قادر میسازند تا برخی از اقدامات را در یک شبکه بلاک چین خاص و یا برنامه غیرمتمرکز انجام دهند. اگر میخواهید بدانید توکن کاربردی چیست؟ با ما در توکن خان همراه باشید.
پیشنهاد خرید دوره آموزشی: آموزش ساخت ارز دیجیتال
تعریف توکن کاربردی
توکن کاربردی utility tokens نوعی توکن رمزنگاری است که برای یک اکوسیستم خاص طراحی شده است و منحصر به همان اکوسیستم است. این توکنها برای دارندگان خود این حق را ایجاد میکنند تا برخی از اقدامات را در یک شبکه بلاک چین خاص انجام دهند و یا از مزایایی در آن شبکه برخوردار شوند.
همانطور که در تعریف توکن کاربردی گفتیم این توکنها یک ابزار منحصربهفرد برای آن اکوسیستم هستند. به عنوان مثال یک توکن کاربردی مانند بت با نماد BAT که کوتاه شده Basic Attention Token است، تنها به عنوان پاداش به سازندگان محتوی از طریق برنامه مرورگر Brave و یا سایر برنامههای دارای کیف پول بت تعلق میگیرد و هیچگونه کاربرد دیگری ندارد.
نکته دیگری که در مورد این نوع توکنها وجود دارد این است که توکن کاربردی قابلیت استخراج ندارد، در واقع این توکنها از قبل و به صورت یکباره و در تعدادی معین استخراج و تولید میشوند. این مقدار خاص تولید شده بر اساس تصمیمات تیم توسعه پروژه توزیع میشوند. توزیع توکن سودمند به طور معمول از طریق عرضه اولیه کوین (ICO) انجام میشود و هدف آن جذب سرمایه به منظور توسعه پروژه است. این توکنها ممکن است حقوق و مزایای خاصی را برای دارندگان آن ایجاد کنند اما هیچوقت توکنی مناسب برای سرمایهگذاری نخواهند بود.
توکنهای کاربردی پس از خرید در کیف پول دیجیتال خریدار نگهداری میشوند تا در زمان لزوم استفاده شوند. نکته مهمی که باید در مورد توکن کاربردی در نظر داشته باشید این است که این توکنها هیچ سهم مالکیتی در پروژه آن توکن را به دارندگان و خریداران آن نمیدهند. ارزش این توکنها تا حد زیادی به تقاضای موجود برای پروژه بستگی دارد و در صورت موفقیت پروژه و دستیابی به هدف این احتمال وجود دارد که برای خریدار توکن کاربردی سودده باشد.
مقایسه توکن کاربردی Utility Tokens و توکن امنیتی Security Tokens
اصلی ترین تفاوت بین توکن کاربردی و توکن امنیتی این است که توکنهای امنیتی حق مالکیت شرکت اصلی را به دارندگان آن میدهند اما توکنهای کاربردی چنین نیستند. توکن امنیتی نوعی سهام دیجیتال غیرمتمرکز محسوب میشوند و به عنوان نوعی اوراق بهادار طبقهبندی میشوند. حق مالکیتی که یک توکن امنیتی به دارندگان خود اعطا میکند علاوه بر یک دارایی دیجیتال، میتواند یک دارایی فیزیکی مثل املاک و مستغلات و هر چیز قابل لمس دیگری باشد.
توکن امنیتی راهی ویژه برای بالا بردن سرمایه در بازار کریپتوکارنسی است، به این صورت که شرکتها سهام خود را به صورت دیجیتال و یا به شکل سهام توکنیزه شده به فروش میرسانند. با توجه به این توانایی میتوان آنها را پیوند دهنده بازارهای مالی سنتی با بازار ارزهای دیجیتال دانست که امکان سرمایهگذاری در فعالیتهای غیر ارزهای دیجیتال را برای کاربران فراهم میکند، در کنار اینکه از مزایای توکنها نیز برخوردار میشوند. tZero و Blockchain Capital از جمله دو نمونه شناخته شده توکنهای امنیتی هستند.
مقایسه توکن کاربردی Utility Tokens و توکن حاکمیتی Governance Tokens
تفاوت بین این دو نوع توکن را میتوان از سه جنبه بررسی کرد که اولین آنها هدف این توکنها است. توکن حاکمیتی با هدف دادن حق رای به دارندگان توکن که در یک جامعه خاص حضور دارند، اعطا میشود. اما توکن سودمند یا کاربردی به حقوقی مانند حق محصولات، خدمات و یا تجربیات انحصاری در یک شبکه مربوط به همان توکن مربوط است.
تفاوت دیگر از لحاظ ارزشی است که میتوان از این توکنها انتظار داشت، ارزش توکن حاکمیتی رابطه مستقیمی با پروژه مربوط به توکن دارد، اما توکن کاربردی هیچ ارتباط مستقیمی با ارزشگذاری تخمینی شرکت در زمان مورد نظر ندارند.
در مورد امنیت این دو نوع توکن میتوان چنین گفت که امنیت توکن حاکمیتی به این دلیل که دارای تضمین مالکیت انحصاری هستند بیشتر از توکن کاربردی است. علاوه بر این توکن کاربردی میتواند تحت یک عرضه اولیه کوین (ICO) تقلبی توسط کلاهبرداران ارائه شود. به عنوان نمونه از توکنهای حاکمیتی میتوان به توکن یونی (UNI) Uniswap اشاره کرد.
موارد استفاده توکن کاربردی چیست؟
توکن کاربردی قادر است توسعهدهندگان را به هر هدفی که دارند برساند، در حالت کلی این توکنها دسترسی به یک سرویس خاص یا محصولی ویژه در ارتباط با یک شبکه بلاک چین را ممکن میکنند. به بیان دیگر شما ممکن است برای اینکه بتوانید در یک شبکه کارهایی را انجام دهید به توکن کاربردی خاص آن شبکه نیاز داشته باشید.
با این تعریف که ارزهای دیجیتال نوعی پول رمزنگاری شده دیجیتال هستند، میتوان گفت توکن سودمند به عنوان بخشهایی از نرمافزار هستند که میتوان برای انتقال ارزش نیز از آنها استفاده کرد، اما هدف اصلی پیدایش آنها این نیست. به عنوان مثال در یک صرافی غیرمتمرکز ممکن است برای انجام معامله به توکن خاص آن صرافی نیاز داشت. از طرف دیگر، چنین توکنی میتواند برای پاداش دادن به کاربران پلتفرم یا پرداخت سود به کسانی که وجوهی را که پلتفرم به وام گیرندگان وام میدهد، واریز میکنند، استفاده شود.
یکی از موارد استفاده توکن کاربردی برای جذب سرمایه است که توسط عرضه اولیه کوین انجام میشود. با این وجود این توکنهای کاربردی ممکن است در پروژههای جعلی نیز به صورت عرضه اولیه کوین استفاده شوند. مثلا در فاصله سالهای 2017 تا 2018 که بازار عرضه اولیه کوین (ICO) بسیار داغ بود، برخی از پروژههای بلاک چین، توکن کاربردی را با وعده بازدهی بالا به سرمایهگذاران ارائه کردند. اما در عمل این پروژهها جعلی بودند و حتی منجر به ساخت نرمافزار جدیدی هم نشدند و تنها موجب از دست رفتن سرمایه خریداران این توکنها در عرضه اولیه کوین شدند.
یک نوع توکن کاربردی منحصربهفرد، توکن غیرقابل تعویض یا NFT ها هستند که در واقع میتوانند به یک قطعه دیجیتال منحصربهفرد یا حتی یک قطعه موسیقی متعلق باشند. به طور کلی میتوان موارد استفاده توکن کاربردی را مواردی مانند تامین سرمایه، حاکمیت، ابزاری برای پرداخت هزینههای شبکه و مشوق کاربران برای تعامل در پیشرفت پروژه دانست.
معایب توکن کاربردی چیست؟
توکنهای کاربردی اگرچه کاربران را قادر میسازند تا برخی از اقدامات را در یک شبکه بلاک چین انجام دهند، اما همزمان ممکن است چالشهایی را برای استفادهکنندگان از آنها ایجاد کنند. یکی از این چالشها که میتوان به عنوان اصلیترین عیب توکن کاربردی عنوان کرد، امنیت پائین و ریسک بالای خریداری آنها است. این توکنها در طبقهبندی جایی در طبقه اوراق بهادار ندارند و قانونی نیز به آنها نظارت ندارد. در نتیجه ممکن است در مورد آنها کلاهبرداری هم انجام شود.
دومین عیب و چالش این توکنها کارمزد بالا و عدم مقیاسپذیری است زیرا این توکنهای کاربردی اغلب در بستر شبکه بلاک چین اتریوم اجرا میشوند. به علاوه این احتمال وجود دارد که پروژههای این توکنها در رسیدن به اهدافشان موفق نباشند و نقدینگی پروژه تمام شود. در این صورت دیگر بودجهای وجود نخواهد داشت که توسعهدهندگان را بر سر پروژه نگهدارد. به این ترتیب توکن کاربردی و پروژه آن در عمل هیچ ارزشی ندارد و موجب ضرر سرمایهگذاران خواهد شد.
معرفی چند نمونه توکن کاربردی محبوب
در بین پروژههای رمزنگاری موجود تعداد زیادی از آنها از توکن کاربردی بهره میبرند که در این بخش به چند نمونه از محبوبترین آنها اشاره میکنیم. لازم به ذکر است که اغلب این پروژهها در بلاک چین اتریوم ایجاد و اجرا میشوند.
-
توکن BAT
توکن بت (Basic Attention Token) توکنی کاربردی است که نوعی ابزار تبلیغاتی خلاقانه را ایجاد کرده است بدون اینکه نیازمند به پیگیری مستمر رفتار کاربر باشد. در واقع کاربرانی که در مرورگر Brave وقت خود را به تماشای تبلیغات اختصاص دهند توکن بت دریافت میکنند. کاربران از این توکن میتوانند برای دادن پاداش به سازندگان محتوا در سایتهای تحت پوشش استفاده کنند.
-
توکن LINK
توکن لینک (Chainlink) یک اوراکل است به این معنی که دادههای مورد نیاز برای قرارداد هوشمند را از یک منبع خارجی فراهم میکند و در اختیار بلاک چین میگذارد. پروژههایی که از این امکان استفاده میکنند در مقابل توکن لینک پرداخت میکنند.
-
بایننس کوین BNB
بایننس کوین (Binance Coin) توکن بومی صرافی بایننس است، دارندگان این توکن از تخفیف در کارمزد معاملات در این صرافی برخوردار میشوند.
سخن آخر
توکن کاربردی به بیان ساده یک نوع توکن است که کاربردی خاص دارد. این توکنها اغلب بر روی یک شبکه بلاک چین موجود و توسط قرارداد هوشمند، به خصوص بر روی بلاک چین اتریوم ایجاد میشوند. توکنهای کاربردی که با نام توکن سودمند نیز کاربرد دارند، به کاربران و دارندگان آنها این توانایی را میدهند تا اقداماتی را در یک شبکه بلاک چین خاص یا یک برنامه غیرمتمرکز انجام دهند.
این توکنها در کنار مزایایی که دارند، گاهی با مشکلات و چالشهایی نیز برای کاربران همراه هستند. از آنجا که قانونی برای این نوع توکنها وجود ندارد سوءاستفاده و کلاهبرداریهایی در قالب توکن کاربردی انجام میشود. در هر صورت توکن کاربردی به همراه توکن حاکمیتی هر دو از نکات برجسته در دنیای بلاک چین هستند و نقش مهمی در آینده اکوسیستم وب 3 خواهند داشت.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
بررسی رفتار توابع View و Pure در سالیدیتی Solidity
توابع Payable در قراردادهای هوشمند Solidity
سالیدیتی Solidity چیست؟
سطح دسترسی Visibility در سالیدیتی Solidity
توابع Function در سالیدیتی Solidity
انواع حافظه در قرارداد هوشمند سالیدیتی
7 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
وقتتون بخیر
عالی بود و ممنون از زحماتتون بابت تهیه این مقاله و به اشتراک گذاشتن تجربیاتتون 💙👍🙏
بازم درمورد این موضوع مطلب بزارین
سلام عالی بود
خیلی ممنون از توضیحات خوبتون
مطلب خوبی بود همکار گرامی
چطوری می تونم باهاتون ارتباط بر قرار کنم؟
بسیار گویا و شفاف بیان کردید