تفاوت صرافی متمرکز و غیرمتمرکز چیست؟
معرفی و فرق بین صرافی های متمرکز و غیرمتمرکز
یکی از مهمترین دغدغههای کسانی که در بازار ارزهای دیجیتال به دنبال مبادله ارزهای رمزنگاری خود هستند، انتخاب یک صرافی مناسب و مطمئن است. حتما شما هم به عنوان یک تریدر مطالعاتی در این زمینه انجام داده اید و با اصطلاح صرافی های متمرکز و غیر متمرکز در تحقیقات خود برخورد کرده اید. در دنیای پر از اصطلاحات ارزهای دیجیتال، CEX و DEX دو اصطلاح پرکاربرد و مهم و در عین حال ساده هستند که دارای تفاوت های اساسی با یکدیگر هستند.
با وجود تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز هر دوی آنها به پلتفرمهایی اشاره میکنند که معاملهگران ارزهای دیجیتال میتوانند در آنها ارزهای دیجیتال موردنظر خود را مبادله و خرید و فروش کنند. در این مقاله در توکن خان میخواهیم نگاهی دقیقتر به این دو نسل صرافیهای ارز دیجیتال بیندازیم، نحوه عملکرد آنها، تفاوتها و محدودیتهای کلیدی و آنچه را که به کاربران ارائه میدهند را بررسی کنیم. پس با ما همراه باشید تا در نهایت بتوانید تصمیم بگیرید که کدام یک با نیازهای شما مطابقت بیشتری دارد.
صرافی ارز دیجیتال چیست؟
قبل از بررسی تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز بهتر است ابتدا به بررسی صرافی ارز دیجیتال بپردازیم. همانطور که بورس اوراق بهادار بستری برای خرید و فروش داراییها در قالب سهام و مشتقات آن است، صرافی ارزهای دیجیتال نیز یک بازار رمزنگاری هستند که کاربران میتوانند در آن به خرید و فروش کوینها و توکنهای مبتنی بر بلاک چین بپردازند. چگونگی انجام تراکنش و امکانات این صرافیها تا حد زیادی به نوع مبادلهای بستگی دارد که شما انجام میدهید.
در یک صرافی کریپتو کاربران علاوه بر خرید و فروش، میتوانند ارزهای دیجیتال خود را با ارزهای دیجیتال دیگر معامله کنند، برخی از صرافیها نیز این امکان را برای کاربران فراهم کرده اند تا با نگهداری داراییهای دیجیتال خود در صرافی سود کسب کنند. آنچه در زمان انتخاب یک صرافی ارز دیجیتال باید در نظر داشته باشید مواردی مثل تعداد و نوع رمزارزهای پشتیبانی شده، کارمزد تراکنشها، روشهای پرداخت، خدمات مشتری، محبوبیت در بین کاربران و امنیت آن صرافی است.
دنیای کریپتوکارنسی به طور مداوم در حال تغییر و ایجاد نوآوری با هدف حل مشکلات موجود است، نمونه بارز این تحولات در صرافی ارزهای دیجیتال به وجود آمده است. نسل اول صرافی ارز دیجیتال، صرافیهای متمرکز (CEX) centralized exchanges و نسل جدیدتر آن صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) Decentralized Exchanges هستند. قبل از پرداختن به تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز بهتر است ابتدا به تعریف اولین نوع صرافیهایی که به وجود آمدند یعنی صرافی متمرکز و مزایای آنها بپردازیم.
پیشنهاد خرید دوره آموزشی: آموزش برنامه نویسی سالیدیتی
صرافی متمرکز centralized exchanges
صرافی متمرکز یک بستر مبادله ارزهای دیجیتال است که توسط یک سازمان متمرکز ایجاد شده است و به این سازمان متعلق است. این صرافی را میتوان یک واسطه میان خریداران و فروشندگان دانست که عملکردی مانند یک بانک را دارد. بیشتر صرافیهای معتبر و شناخته شده مانند Coinbase ، Binance، Kraken و Gemini از جمله صرافیهای متمرکز هستند. البته صرافی بایننس Binance یکی از صرافیهایی است که نامش در هر دو لیست صرافی های متمرکز و غیر متمرکز وجود دارد. حال بیایید با هم ابتدا نگاهی به ویژگیهای صرافیهای متمرکز و سپس محدودیتهای صرافیهای متمرکز بیندازیم.
- صرافیهای متمرکز حضانتی یا Custodial هستند. حضانتی بودن صرافی به این معنی است که پول شما در زمان معامله در کیف پولی وابسته به صرافی نگهداری میشود و نه در کیف پول خود شما. صرافی یک پلتفرم در اختیار شما گذاشته است و مدیریت کلیدهای خصوصی در اختیار خود صرافی است، در عوض شما جزئیات ورود به سیستم را برای پلتفرم دریافت میکنید. این ویژگی شاید برای کاربران تازهکار که نگران مدیریت ایمن کلیدهای خصوصی خود هستند جذاب به نظر برسد.
- صرافیهای متمرکز نقدینگی یا Liquidity بالایی دارند. آنها سفارش خرید را از یک کاربر دریافت میکنند و سپس با دریافت یک سفارش فروش از کاربری دیگر با مطابقت این دو سفارش با هم معاملات را انجام میدهند. در صرافیهای متمرکز به دلیل حجم بالای سفارشات، نقدینگی بالایی نیز وجود دارد.
- صرافیهای متمرکز رابط کاربری بسیار سادهای دارند. شاید دلیل استفاده بیشتر افراد تازهکار در بازار ارزهای دیجیتال از این صرافیها سادگی استفاده از آنها باشد.
- صرافیهای متمرکز KYC یا احراز هویت دارند. این ویژگی صرافیهای متمرکز برای جلوگیری از پولشویی و ایجاد اعتماد و شفافیت برای کاربران انجام میشود.
محدودیت صرافیهای متمرکز چیست؟
تا اینجا با ویژگیهای یک صرافی متمرکز آشنا شدید و دانستید که یک صرافی بزرگ و معتبر مانند صرافی بایننس متمرکز است یا غیر متمرکز. اما اگر صرافیهای متمرکز تامینکننده نیازهای کاربران و معاملهگران ارزهای دیجیتال بودند، چرا صرافیهای غیرمتمرکز به وجود آمدند؟ چرا یک صرافی مانند بایننس که بیشترین حجم معاملات را به عنوان یک صرافی متمرکز به خود اختصاص داده است، اقدام به ایجاد یک صرافی بایننس غیرمتمرکز نیز کرده است؟ پاسخ این سوال را میتوان با بررسی محدودیتهایی که برای صرافیهای متمرکز وجود دارد، به دست آورد.
حضانتی بودن صرافیهای متمرکز شاید از یک جنبه خیال شما را از بابت مدیریت کلیدهای خصوصی کیف پول راحت میکند، اما در اختیار نداشتن این کلیدهای خصوصی به این معنی است که مالکیت داراییهای دیجیتال شما که در صرافی نگهداری میشود نیز متعلق به شما نیست. این موضوعی است که تحت عنوان مالکیت و امنیت در صرافیهای متمرکز مورد انتقاد قرار میگیرد. به این ترتیب که در صورتی که صرافی متمرکز، مورد حملات هکرها و یا حملات فیشینگ قرار بگیرد، یا صرافی به کار خود خاتمه دهد، دسترسی شما هم به داراییهایتان از بین خواهد رفت.
محدودیت دیگر صرافیهای متمرکز موانع و محدودیتهایی است که این صرافیها برای معامله برخی کوینها و یا دسترسی برخی کشورها و سایر موانع ورود به صرافی در نظر میگیرد. این مورد برای کاربران ایرانی بسیار ملموس است زیرا به دلیل تحریمهایی که علیه ایران اعمال شده است دسترسی به برخی از این صرافیها امکانپذیر نیست.
مورد دیگر وجود گزینهها و امکانات کمتر این صرافیها است، ممکن است تمام کوینها و توکنهایی که کاربران به دنبال معامله آنها هستند در این صرافیها موجود نباشند. علاوه بر این امکان تعامل با بیشتر پروژههای جدید دنیای کریپتوکارنسی، خصوصا در اوایل پیدایش در تمام این صرافیها موجود نیست. اینها مواردی از محدودیتهای صرافیهای متمرکز هستند که وجود تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز نیز به دلیل از بین بردن این محدودیتها است.
صرافی غیر متمرکز Decentralized Exchanges
نسل دوم و جدیدتر صرافیهای ارز دیجیتال که برای رفع محدودیتهای صرافیهای متمرکز ایجاد شدند، صرافی غیر متمرکز DEX هستند. هدف اصلی صرافی های غیر متمرکز همان ایجاد بستری برای معامله و خرید و فروش ارزهای دیجیتال است اما دارای ساختاری متفاوت با صرافی متمرکز است. شاید این پرسش برای شما پیش آمده باشد که اصولا غیر متمرکز یعنی چه؟ غیرمتمرکز به سیستمی گفته میشود که بدون واسطه و بدون نیاز به وجود شخص یا نهادی ثالث کنترل و اداره میشود.
در صرافیهای غیرمتمرکز معاملات بدون وجود واسطه و به صورت همتا به همتا بین معاملهگران ارزهای دیجیتال انجام میشود. در واقع با معامله در صرافی غیرمتمرکز دیگر مدیریت داراییها به واسطه داده نمیشود بلکه انجام تراکنشها از طریق قراردادهای هوشمند میسر میشود. این صرافیها با هدف حذف واسطهها و حذف الزام وجود یک مرجع برای نظارت و دادن مجوز برای انجام معاملات ایجاد شدند.
همتا به همتا بودن این صرافیها به این معنی است که خریداران و فروشندگان ارزهای دیجیتال به صورت مستقیم با یکدیگر ارتباط دارند و معاملات را انجام میدهند. کنترل کلیدهای خصوصی کیف پول در اختیار خود کاربران است و با استفاده از آن میتوانند به موجودی دیجیتال خود دسترسی داشته باشند. از طرف دیگر وجود قراردادهای هوشمند به کاربران این امکان را میدهد تا به طور مستقیم از کیف پول خود معاملات را انجام دهند.
از آنجا که کنترل کیف پول و حفاظت از دارایی کاربران بر عهده خود آنها است در صورتی که کلید خصوصی خود را فراموش یا گم کنند و یا به آدرسی اشتباه ارز دیجیتال واریز کنند، دارایی آنها از دست رفته است و دیگر دسترسی به آن نخواهند داشت. صرافیهای غیرمتمرکز بر روی شبکه بلاک چین ایجاد میشوند که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی میکنند، یکی از محبوبترین این شبکههای بلاک چین اتریوم است.
برای ثبت نام در صرافی غیر متمرکز و انجام معامله در آن نیاز به دادن اطلاعات شخصی و احراز هویت وجود ندارد و این ویژگی برای کاربرانی که حفظ حریم خصوصی برایشان اهمیت زیادی دارد، بسیار مورد توجه است. مشکل نقدینگی در این صرافیها با نوآوریهایی مانند بازارسازان خودکار Automated Market Maker که به اختصار با نام AMM شناخته میشوند حل شده است.
اما تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز در تامین نقدینگی سه نوع صرافی غیرمتمرکز را به وجود آورده است که یکی از آنها صرافیهای بازارساز خودکار است. در واقع اولین صرافیهای غیرمتمرکز ایجاد شده از همان روش دفتر سفارش Order Book که در صرافی متمرکز، تامینکننده نقدینگی است، استفاده میکردند مانند صرافی LoopRing و Gnosis.
صرافیهای بازارساز خودکار به جای مطابقت سفارش خریداران و فروشندگان نقدینگی را با استفاده از استخرهای نقدینگی تامین میکنند. نقدینگی در این استخرها از طریق جفت رمزارزهایی تامین میشود که کاربران در آن قرار میدهند. مشهورترین این صرافیها یونی سوآپ Uniswap ، سوشی سوآپ SushiSwap، و کامپاند Compound هستند. میتوان گفت آشناترین نام در لیست صرافی های غیر متمرکز صرافی یونی سوآپ با بیشترین حجم معاملات است.
نوع سوم و جدیدتر، صرافیهای غیرمتمرکز تجمیعکننده DEX aggregators هستند که مشکل تامین نقدینگی در صرافی را با چند پروتکل و مکانیسم مختلف حل میکنند. از جمله این صرافیها میتوان به صرافیهای غیرمتمرکز 1inch، Matcha و ParaSwap در بلاک چین اتریوم و قویترین رقیب آنها در بلاک چین بایننس یعنی ZeroSwap اشاره کرد.
تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز
مطمئنا تا این بخش از مقاله با شرح مفصل صرافیهای متمرکز و غیرمتمرکز، اطلاعات کافی را برای درک فرق صرافی متمرکز و غیر متمرکز به دست آوردید. در واقع صرافیهای غیر متمرکز توانستند مشکلات و نواقص زیادی را در صرافیهای متمرکز برطرف کنند، اما خود این صرافیها هم مشکلات منحصربهفردی دارند. در این بخش از مقاله برخی از تفاوتهای قابل توجه در مقایسه این دو صرافی ارز دیجیتال را بررسی میکنیم.
-
نگهداری و یا حضانت داراییهای دیجیتال
در ابتدا این پرسش مطرح میشود که در این دو نوع صرافی چه کسی بر داراییهای دیجیتال رمزنگاری شده ما کنترل دارد؟ آیا مالکیت مستقیم آنها با خودمان است یا صرافی؟ این موضوع یکی از تفاوتهای اساسی این دو نوع صرافی است، در صرافیهای متمرکز قبل از شروع معامله دارایی خود را در اختیار صرافی قرار میدهید اما صرافی غیرمتمرکز این امکان را به کاربران میدهد که بر روی دارایی خود کنترل انحصاری داشته باشند. این غیرحضانتی بودن در صرافی غیرمتمرکز مستلزم تمرکز بیشتر کاربران بر روی امنیت کلیدهای خصوصی است.
-
ضرر ناپایدار Impermanent Loss
تامین نقدینگی در صرافیهای غیرمتمرکز از طریق تسهیلات استخرهای نقدینگی انجام میشود. این به عنوان یک مزیت برای این صرافیها شمرده می شود اما این یک ریسک را برای سرمایهگذاران در این استخرها ایجاد میکند و آن همان ضرر ناپایدار است. این اتفاق در زمانی میافتد که ارزش فعلی داراییهایی که به شکل جفت ارز در استخرهای نقدینگی گذاشته اید نسبت به زمان واگذاری آنها به استخرهای نقدینگی، کاهش یافته باشد. ضرر ناپایدار موضوعی است که در صرافیهای متمرکز وجود ندارد.
-
قوانین و مقررات
نبودن احراز هویت در صرافیهای غیرمتمرکز و پیروی نکردن از استانداردهای KYC یا AML موضوعی است که نشان میدهد این صرافیها برخی موانع نظارتی را دور میزنند. این تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز باعث میشود که سرمایهگذاران نهادهای بزرگ تمایل کمتری به این نوع پلتفرمها که با قوانین شناخت مشتری و مبارزه با پولشویی انطباق ندارند، نشان دهند.
-
نقدینگی
تفاوت اساسی دیگری که بین صرافیهای متمرکز و غیرمتمرکز وجود دارد تامین نقدینگی است. تامین نقدینگی از طریق استخرهای نقدینگی شاید از یک منظر، یک برگ برنده برای صرافیهای غیرمتمرکز باشد اما نگرانیهایی را نیز ایجاد میکند. همانطور که گفتیم پیروی نکردن صرافیهای غیرمتمرکز از قوانین نظارتی در مقایسه با صرافیهای متمرکز سرمایهگذاران بزرگ کمتری را به سوی این صرافیها میکشاند و این موجب کمبود نقدینگی در این صرافیها میشود.
-
گزینههای معاملاتی
مورد دیگر تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز در گزینههای معاملاتی ارائه شده در این دو صرافی است. صرافیهای متمرکز طیف وسیعی از انواع معاملات مانند وامدهی، ایردراپ، معاملات آتی، معاملات نقطهای و مارجین و اهرمها را برای کاربران فراهم کرده است. تعداد کمی از صرافیهای غیرمتمرکز یافت میشوند که تمام این امکانات را برای کاربران فراهم کرده باشند.
سخن آخر
صرافی ارز دیجیتال را میتوان دروازه ورود به دنیای ارزهای دیجیتال دانست، در سالهای اخیر با پیدایش صرافیهای غیرمتمرکز در مقابل صرافیهای اولیه ارز دیجیتال، موضوع تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز به موضوعی در راس اخبار دنیای کریپتوکارنسی تبدیل شده است. این موضوع باعث ایجاد سردرگمی در کاربران ارزهای دیجیتال برای انتخاب بین این دو نوع صرافی شده است.
صرافیهای متمرکز دارای مزایایی مانند نقدینگی تضمین شده، تبادل ارزهای دیجیتال به ارز فیات، رابط کاربری ساده و معایبی مانند عدم مالکیت کامل کاربر بر دارایی و عدم ناشناس ماندن را دارد. در عوض در صرافیهای غیرمتمرکز مالکیت کامل دارایی دیجیتال و کنترل کلیدهای خصوصی و ناشناس ماندن در انجام تراکنشها به عنوان مزیت شمرده میشود و پیچیدگی استفاده برای افراد تازهکار و محدودیت نقدینگی برخی از معایب آن است. اما اینکه کدامیک از این صرافیها برای شما مناسب است موضوعی است که باید با توجه به نیازهای خود آن را مشخص کنید.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
بررسی رفتار توابع View و Pure در سالیدیتی Solidity
توابع Payable در قراردادهای هوشمند Solidity
سالیدیتی Solidity چیست؟
سطح دسترسی Visibility در سالیدیتی Solidity
توابع Function در سالیدیتی Solidity
انواع حافظه در قرارداد هوشمند سالیدیتی
8 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
اگر طرفدار شبکه های متمرکز بودیم، که راه های بسیار ساده تری برای پیاده سازی چنین شبکه های و سرمایه گذاری در آن بود. مسیر رو دارن اشتباه میرن.
بهترین صرافی غیرمتمرکز برای فیوچرز چه صرافی هست؟
خیلی ممنون از توضیحات خوبتون
بسیار گویا و شفاف بیان کردید
مثل همیشه عالی و کاربردی
مطلب بی نظیری بود
خیلی محتوای خوبی بود مهندس
موضوعات صرافی یکی از موضوعات موردعلاقه منه